કૌશાંબીથી નીકળીને સુમંગલ સંનિવેશ આવ્યા . ત્રીજા દેવલોકના ઈન્દ્ર વંદન કરવા આવ્યા . સુખશાતા પૂછી . આગળ સુક્ષેત્ર સંનિવેશ આવ્યા . ચોથા દેવલોકના ઈન્દ્ર વંદન કરવા આવ્યા . સુખશાતા પૂછી . પછી પાલક ગામ આવ્યા . વાઈલ નામનો વેપારી બહારગામ જઈ રહ્યો હતો . દેવાર્યને જોઈને એને લાગ્યું કે આ અપશુકન થયા . એ તલવાર લઈ દેવાર્યને મારવા દોડ્યો . સિદ્ધાર્થ દેવે એને કઠોર સજા ફટકારી . સિદ્ધાર્થ દેવે કદાચ , પહેલીવાર પોતાની જવાબદારી બરોબર નિભાવી .
ચંપાપુરી પધાર્યા . સ્વામિદત્ત બ્રાહ્મણની અગ્નિહોત્રશાલામાં બારમું ચોમાસું .
આ ચોમાસામાં દેવાર્યની સેવામાં બે યક્ષ નિયમિત આવતા રહ્યા . પૂર્ણભદ્ર અને માણિભદ્ર . બન્ને રાત્રે આવતા , દેવાર્યની ભક્તિ કરતા . દિવસે અદૃશ્ય . આ ક્રમ ચાર મહિના સુુુધી ચાલ્યો .
ઘરમાલિક સ્વામિદત્તને દેવોનું આવાગમન સમજાયું . બ્રાહ્મણને આશ્ચર્ય થયું : શું આ દેવાર્ય આટલા દિવ્યજ્ઞાની છે , રાતે દેવો આવે છે ? મારે એમનું જ્ઞાન જોવું જોઈએ .
સ્વામિદત્ત દેવાર્યને મળવા આવ્યો . એણે દેવાર્યને આત્માવિષયક અઘરા સવાલો પૂછ્યા . દેવાર્યે સ્વમુખે વિસ્તારથી જવાબ આપ્યા . બ્રાહ્મણ પ્રતિબોધ પામી ગયો .
ચોમાસા બાદ જૃંભકગ્રામ પધાર્યા . હવાથી લહેરાતો ખેતીવાડીઓનો વિશાલ વિસ્તાર હતો . ચાંદીની જેમ ચમકતો નદીનો પટ હતો . કોઈ પ્રબળ ૠણાનુબંધ હતો આ ભૂમિ સાથે . દેવરાજ આવ્યા હતા . તેમની ખુશીનો પાર નહોતો . તેમણે દેવાર્ય સમક્ષ ભાવપૂર્ણ નૃત્ય કર્યું હતું . પૂજાવિધિ આદરી હતી . દેવરાજે દેવાર્યને કહ્યું હતું : પ્રભુ , હવે થોડા જ દિવસોમાં આપને કેવળજ્ઞાન થશે . ધન્ય સાધના . ધન્ય આત્મલીનતા . ( સંદર્ભ : આવશ્યક નિર્યુક્તિ / ગાથા : ૫૨૩ )
આ હરખ ઉપજાવે તેવું વાક્ય હતું . દેવાર્ય આ સાંભળીને રાજી થયા ? ના . તેઓ પ્રતિભાવથી પર બની ચૂક્યા હતા . અરીસામાં પાણીનો પડછાયો પડે છે પણ એ પડછાયો અરીસાને ભીંજવી શકતો નથી . દેવાર્ય માટે દરેક વાત , દરેક ઘટના અરીસાના પડછાયા જેવી હતી . એ હોય , પણ એનો સ્પર્શ ન હોય . મારે કશું જોઈએ છે – એ ભાવ જ મરી ચૂક્યો હતો . હું આત્મા છું – એ સંવેદનનું સર્વોચ્ચ સ્તર જીવતું હતું . નિર્લેપભાવ ચરમસીમા પર હતો . હરખશોકના તરંગો થીજી ગયા હતા .
આગળ મેંઢક ગ્રામ પધાર્યા . ચમરેન્દ્ર આવ્યા . વંદના કરી . સુખશાતા પૂછી . હવે , ષણ્માનિ ગામ આવ્યા . એક મોટો હિસાબ ચૂકવવાનો સમય આવી ચૂક્યો હતો . સૌથી મોટો હિસાબ . ( ક્રમશઃ )
